NSA potwierdza – przy umowie na czas nieokreślony przekroczenie 15 tys. zł oznacza konieczność płacenia tylko przelewem

Limit transakcji gotówkowej a obowiązek płatności przelewem

Kiedy w 2017 roku wprowadzono przepisy o płatnościach bezgotówkowych (w sytuacji, gdy transakcja przekracza 15 tys. zł brutto), ścierały się poglądy ja stosować te regulacje w odniesieniu np. do umów na czas nieokreślony. Przez pewien czas organy podatkowe wyrażały korzystne dla podatników stanowisko, że w sytuacji np. płatności czynszu w kwocie 6 tys. zł miesięcznie, można było płacić cały czas gotówką, gdyż każda zapłata za dany okres rozliczeniowy była traktowana jako…odrębna jednorazowa transakcja. Jednakże bardzo szybko się z tego wycofano i już w 2018 r. skarbówka nakazała sumować płatności w ramach takiej umowy i po przekroczeniu 15 tys. zł nie było możliwości płacenia gotówką.

Jednorazowa wartość transakcji a limit transakcji gotówkowej

Pogląd ten (prawidłowy z punktu widzenia treści przepisów ustaw dochodowych) nie budzi obecnie wątpliwości i jest potwierdzany przez sądy administracyjne. W wyroku z 19 lutego 2021 r., (sygn. akt II FSK 2704/18) – NSA stwierdził, że w przypadku dokonywania wielu płatności na podstawie jednej umowy, od momentu przekroczenia przez sumę tych płatności kwoty 15 000 zł, podatnik ma obowiązek dokonywać płatności czynszu za pośrednictwem rachunku płatniczego a niewykonanie tego obowiązku z mocy prawa wywołuje skutek określony w art. 22p ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Skutek ten dotyczy nadwyżki ponad ww. kwotę.

NSA przypomniał, że przepis art. 22p ust. 1 ustawy o PIT (i analogiczne regulacje w ustawie o CIT) stanowi, że podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w ustawie Prawo przedsiębiorców, została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Stosownie do tej ustawy dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz,
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Sądy wyraźnie wskazują (np. WSA w Warszawie w wyroku z 9 kwietnia 2019 r. ), że przez „transakcję” należy rozumieć umowę cywilnoprawną, w tym wypadku umowę najmu, a nie poszczególne wynikające z niej płatności czynszu za okresy miesięczne. Sąd podziela pogląd, że jednorazowa wartość transakcji w przypadku najmu zawartego na czas nieoznaczony oznacza ogólną wartość zobowiązań wynikającą z jednej umowy, a przymiot „jednorazowości” nie odnosi się do poszczególnych płatności. Dla Sądu jest oczywiste, że strony raz zawartej umowy najmu na czas nieokreślony nie zawierają co miesiąc nowej transakcji, nie składają ponownie oświadczeń woli, lecz po prostu wykonują łączącą je umowę, czyli – realizują cały czas tę samą transakcję. Proces ten jest rozciągnięty w czasie i składa się na niego wiele płatności, ale transakcja w sytuacji opisanej we wniosku – jest jedna.

Autor: Lech Janicki prowadzący kursy i szkolenia podatkowe (cała lista dostępna tutaj).