Co dokładniej oznacza amortyzacja środków trwałych?
Każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą ma możliwość ujęcia niektórych wydatków w kosztach firmy. Dokonuje się tego na podstawie faktury, rachunku lub innego dokumentu potwierdzającego poniesienie zapłaty za dany towar lub usługę. Jednym z takich kosztów jest amortyzacja środków trwałych, czyli proces, który polega na zmniejszeniu wartości rzeczy w określonym czasie, które następuje na skutek jej użytkowania. Jak więc to dokładniej wygląda w rzeczywistości? Na czym konkretniej polega amortyzacja środków trwałych i jak jej dokonać? Tego dowiecie się z dzisiejszego artykułu! Zapraszamy do lektury!
Spis treści:
1. Czym są środki trwałe?
2. Co to jest amortyzacja?
3. Jakie są metody amortyzacji?
• Na czym polega amortyzacja metodą liniową?
• Na czym polega amortyzacja metodą degresywną?
• Na czym polega amortyzacja metodą naturalną?
• Na czym polega amortyzacja metodą jednorazową?
• Na czym polega amortyzacja metodą przyspieszoną?
• Na czym polega amortyzacja metodą progresywną?
4. W jakich terminach dokonywać odpisów amortyzacyjnych?
5. Czy amortyzacja w firmie jest obowiązkowa?
6. Na czym polega umorzenie środków trwałych?
Czym są środki trwałe?
Aby dokładnie wyjaśnić pojęcie amortyzacji, najpierw niezbędne jest poznanie definicji środków trwałych. Otóż zgodnie z art. 22a ust. 1 ustawy o PIT są to rzeczowe składniki majątku, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, cechujące się przewidywanym okresem użytkowania, który wynosi dłużej niż rok. Środki te muszą być nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, a do tego kompletne oraz zdatne do użytku w dniu przyjęcia ich do użytkowania w firmie. Mowa tutaj o:
- budowlach, budynkach oraz lokalach będących odrębną własnością,
- maszynach, urządzeniach oraz środkach transportu,
- innych przedmiotach będących rzeczowymi składnikami majątku firmy.
W każdym z tych przypadków dotyczy to wyłącznie środków wykorzystywanych przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Oznacza to więc, że muszą być to środki przez niego nabyte lub używane na podstawie najmu albo dzierżawy, które przedsiębiorca wykorzystuje do prowadzonej przez siebie działalności.
Co to jest amortyzacja?
Amortyzacja środków trwałych to proces polegający na zmniejszaniu wartości rzeczy w określonym czasie, który jest skutkiem ich użytkowania. Oznacza to więc, że jest to metoda, która pozwala na ujęcie wartości zużycia składników majątku przedsiębiorstwa w kosztach prowadzonej przez danego podatnika działalności. I tak jak wyjaśniamy na naszych kursach księgowych takich działań dokonuje się w formie odpisów amortyzacyjnych, od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, według przyjętych stawek amortyzacyjnych, jednak tutaj należy pamiętać, że za wartość początkową środków trwałych uważa się cenę ich nabycia lub koszt ich wytworzenia. Odpisy te ujmuje się w kosztach w następnym miesiącu od momentu wprowadzenia danego środka do ewidencji i trwa to do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową środka trwałego. W efekcie tego amortyzacja środków trwałych zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w danym okresie, dzięki czemu przedsiębiorca może zmniejszyć wysokość podatku dochodowego do odprowadzenia.
Jakie są metody amortyzacji?
Amortyzacji środków trwałych można dokonać na kilka różnych sposobów. Zaliczamy do nich metodę liniową, degresywną i naturalną, a także metodę jednorazową, przyspieszoną i progresywną, które są nieco rzadziej stosowane. I tutaj w większości przypadków przepisy prawa podatkowego zapewniają przedsiębiorcom swobodę w zakresie wyboru metody amortyzacji. Trzeba jednak pamiętać, że każde z tych rozwiązań ma swoje zalety i wady, dlatego decyzję o wyborze konkretnego rodzaju amortyzacji najlepiej poprzedzić szczegółową analizą. Poniżej przedstawiamy więc krótki opis każdej z tych metod:
Na czym polega amortyzacja metodą liniową?
Metoda liniowa to najpopularniejsza i najprostsza metoda amortyzacji środków trwałych. Jej podstawowym założeniem jest to, że zużycie danego środka trwałego będzie równomierne przez cały okres jego użytkowania. W efekcie tego wartość odpisów amortyzacyjnych oparta jest na stałej stawce rocznej, której wysokość zależy od grupy, do jakiej należy wybrany środek trwały, który jest klasyfikowany zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych. Dzięki temu, można stabilnie rozłożyć ciężar zakupu danego przedmiotu w kosztach firmy. To właśnie dlatego metoda ta jest dobrym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, którzy planują wziąć kredyt lub nie chcą wykazywać zbyt wysokich kosztów od razu.
Na czym polega amortyzacja metodą degresywną?
Metoda degresywna ma zastosowanie jedynie w przypadku, gdy środki trwałe to środki transportu z wyłączeniem samochodów osobowych lub urządzenia z grupy 3, 4, 5, 6 i 8 według Klasyfikacji Środków trwałych. Sposób ten zakłada malejące odpisy amortyzacyjne dla środków trwałych, które w początkowym okresie zużywają się szybciej niż w późniejszym okresie, w efekcie czego stawka amortyzacyjna maleje wraz z upływem czasu. Oznacza to więc, że przez pierwsze lata można stosować wysokie odpisy, które z czasem będą malały. Dzięki temu, amortyzowanie majątku przedsiębiorstwa jest szybsze w porównaniu do metody liniowej. Trzeba jednak pamiętać, że w momencie, gdy wartość rocznego odpisu amortyzacyjnego staje się niższa niż wartość tego odpisu w metodzie liniowej, wówczas podatnik powinien zmienić metodę degresywną na liniową.
Na czym polega amortyzacja metodą naturalną?
Metoda naturalna polega na naliczaniu amortyzacji danego środka trwałego zgodnie z jego rzeczywistym zużyciem. Oznacza to więc, że w tym przypadku przedsiębiorca zakłada, że zużycie danego przedmiotu będzie zależało w dużym stopniu od intensywności jego użytkowania, w efekcie czego amortyzacja jest naliczana zgodnie z rzeczywistym zużyciem rzeczonego składnika majątku. Wówczas wylicza się ją osobno dla każdego miesiąca, uwzględniając ilość wykonanej przez dany środek pracy. To właśnie dlatego metoda ta jest dobrym rozwiązaniem w przypadku składników, które nie są stosowane regularnie.
Na czym polega amortyzacja metodą jednorazową?
Metoda jednorazowa jest rzadziej stosowana, bowiem jest rodzajem ulgi dla przedsiębiorców ze statusem małego podatnika oraz tych, którzy dopiero rozpoczynają w danym roku działalność gospodarczą. Wówczas tacy przedsiębiorcy mogą zaliczyć do kosztów prowadzonej firmy pełną wartość początkową danego składnika majątku, wartości niematerialnych oraz wartości prawnych. Jest to jednak możliwe jedynie w roku podatkowym, w którym dane środki zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych firmy, a łączna kwota jednorazowych amortyzacji nie może przekraczać 50 tysięcy euro, ponieważ po przekroczeniu tej kwoty przechodzi na metodę liniową, rozliczając zakup standardowo w kolejnych latach.
Na czym polega amortyzacja metodą przyspieszoną?
Z metody przyspieszonej można skorzystać jedynie w niektórych sytuacjach. Sposób ten polega bowiem na podwyższeniu stawki amortyzacyjnej wyłącznie w przypadku wybranych środków trwałych, które narażone są na większą eksploatację lub gorsze warunki użytkowania. Ich różnym rodzajom przypisany jest konkretny współczynnik podwyższający, który w wyniku przemnożenia przez stawkę amortyzacyjną danego środka daje większy odpis amortyzacyjny. W efekcie tego zastosowanie amortyzacji przyspieszonej skutkuje skróceniem okresu amortyzacji.
Na czym polega amortyzacja metodą progresywną?
W niektórych przypadkach możliwe jest też wykorzystanie metody progresywnej, która jest przeciwieństwem metody degresywnej. Sposób ten zakłada bowiem, że starzenie się danego obiektu powoduje wzrost kosztów jego eksploatacji, który może być spowodowany częstymi remontami lub naprawami. Oznacza to więc, że według tej metody wartość danego środka trwałego wzrasta wraz z jego użytkowaniem, w związku z czym odpisy amortyzacyjne rosną wraz z okresem eksploatacji, a nie tak jak w przypadku metody degresywnej maleją.
W jakich terminach dokonywać odpisów amortyzacyjnych?
Biorąc pod uwagę, że jest dostępnych kilka metod amortyzacji, przedsiębiorcy mają dużą swobodę w ustalaniu częstotliwości odpisów amortyzacyjnych. Mogą ich dokonywać bowiem w równych ratach co miesiąc, w równych ratach co trzy miesiące lub jednorazowo na koniec roku podatkowego. Tutaj należy jednak pamiętać, że mimo to istnieją pewne ograniczenia, ponieważ w pierwszym roku użytkowania środka trwałego suma odpisów amortyzacyjnych nie może przekroczyć wartości odpisów przypadających za okres od wprowadzenia ich do ewidencji do końca tego roku podatkowego. Oczywiście nie można zapominać też o tym, że rozpoczęcie naliczania odpisów amortyzacyjnych od nabytego środka trwałego powinno nastąpić od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym rzeczony środek trwały wprowadzono do ewidencji.
Czy amortyzacja w firmie jest obowiązkowa?
Stosowanie amortyzacji w firmie jest obowiązkiem podatnika. Wynika to z zasad prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz zasad amortyzacji, które są szczegółowo określone w przepisach ustawy o PIT, a konkretniej w art. od 22a do 22n. Według nich, przedsiębiorcy powinni dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Takich działań dokonuje się, gdy wartość początkowa środka trwałego albo wartości niematerialnej i prawnej w dniu przyjęcia do używania jest wyższa niż 10 tysięcy złotych. Oznacza to więc, że przytoczone przepisy określają obowiązek prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz dokonywania w niej odpisów amortyzacyjnych nawet wówczas, kiedy zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi nie może zaliczyć ich do kosztów uzyskania przychodów. Wynika to głównie z tego, że w efekcie regularnego zużywania się środków trwałych do prowadzonej działalności gospodarczej zmniejsza się ich wartość, natomiast wykonywanie odpisów amortyzacyjnych pozwala wskazać na rzeczywistą wartość zużywanych składników majątku.
Na czym polega umorzenie środków trwałych?
Umorzenie środków trwałych nierozerwalnie łączy się z amortyzacją. Jest to bowiem skumulowana suma odpisów amortyzacyjnych, która pokazuje stopień zużycia danego środka trwałego, a dokładniej o ile spadła jego wartość początkowa. Biorąc więc pod uwagę, że odpisy amortyzacyjne w większości przypadków mogą stanowić koszt podatkowy, a powstały z nich koszt wpływa na obniżenie podatku dochodowego do zapłaty na rzecz urzędu skarbowego, to trzeba pamiętać, że w toku amortyzacji niezbędne jest również dokonanie odpisów umorzeniowych. Proces ten różni się jednak od amortyzacji, dlatego że dotyczy całego okresu użytkowania danego składnika aktywów, a nie poszczególnych okresów. Mimo to, w sytuacji gdy przedmiot będący w środkach trwałych zostanie całkowicie zamortyzowany, to wówczas dalej możliwe jest jego wykorzystywanie w prowadzonej działalności gospodarczej, ale nie jest możliwe dalsze ujmowanie jego wartości w kosztach.
